Kalaja e Tervolit

Kalaja e Tervolit është një monument i rëndësishëm i trashëgimisë kulturore në Tervol, qarku i Elbasanit. Kjo kala e lashtë daton në disa periudha dhe është një dëshmi e qartë e ndryshimeve arkitektonike dhe historike që ka përjetuar nëpër shekuj.

Muret e kohës ilire, që përbëjnë një pjesë të rëndësishme të kalasë, kanë një formë katërkëndore, por jo të rregullt, me dimensione 30 m x 38 m, i njohur si "sheshi i Kalasë". Muri jugor shquhet për gjatësinë e tij prej 20 metrash, ndërtuar me blloqe vetë shkëmbin dhe një bazament të fortë. Blloqet janë të përdorura pa lidhje të shtëruara me llaç, dhe gurët e përdorur nuk janë të përpunuar. Në përgjithësi, rreth kalasë, ka tarraca të ndërtuara me mure gurësh me një trashësi rreth 2 metra, të cilat ishin përdorur për ndërtimin e banesave.

Muret me llaç, veçanërisht ato në pjesën juglindore, shfaqin një lloj shkallëzimi për të lehtësuar arritjen në lartësi. Muret janë të përbërë nga gurë të ndryshëm, dhe muret me llaç tregojnë ndryshime në teknikat e ndërtimit. Muri juglindor ka një lartësi maksimale prej 7 metrash dhe një trashësi prej 3 metrash.

Maja e Zit, e cila është maja më e lartë në territorin e Tervolit, përfshin një ndërtim katërkëndor me dimensione 3.5x4.5 metra. Muret e këtij ndërtimi tregojnë teknikën e mureve me llaç dhe kanë një trashësi rreth 1.1-1.2 metra. Ky ndërtim, i cili ndodhet në pjesën lindore-veriore të Majës së Zit, mund të jetë pasuar vrojtimi, duke e bërë atë një ndërtesë e mundshme për qëllime të mbrojtjes.

Qeramikat e gjetura përreth kullës dëshmojnë për fillimin e kësaj qendre të fortifikuar ilire në periudhën e hershme të hekurit. Përveç periudhës ilire, në kalë ka gjurmë të kohës romake dhe mesjetare, duke dëshmuar që përdorimi dhe rëndësia e kësaj zone ka vazhduar përgjatë periudhave të ndryshme historike.