Parku Kombëtar Natyror i Thethit

Parku Kombëtar i Thethit ndodhet në zemër të Alpeve Shqiptare, në zonën e Bjeshkëve të Namuna, me një sipërfaqe 2.630 ha (26.3 km2) dhe me një distancë prej 70 km larg nga qyteti i Shkodrës.

Parku është themeluar për të mbrojtur ekosisteme të ndryshme, biodiversitetin, trashëgiminë kulturore dhe historike të rajonit. Mbizotërohet nga terrene të larta, me një larmi karakteristikash natyrore përfshirë lugina, lumenj, male, ujëvara, pyje të dendura dhe formacione shkëmbore.

Thethi është pjesë e projektit të përbashkët të “Parkut të Paqes”, që përfshin rajonin ndërkufitar të “Bjeshkëve të Namuna” midis tre shteteve, Shqipërisë, Kosovës dhe Malit të Zi. Fshatrat e Thethit shpërndahen në luginën e sipërme të Shalës si Radohima në perëndim, Arapi e Poplluka në veri dhe Jezerca në lindje. Parku mbizotërohet nga shkëmbinj gëlqerorësh e dolomitesh dhe përmban tipare kryesore karstike si: Kanioni i Grunas, muri jugor Arapi, i konsideruar si fytyra më e lartë e shkëmbit në Ballkan.

Për shkak të zonës së tij të kufizuar, parku karakterizohet nga një florë shumë e larmishme, me vlerësime që variojnë midis 1500 dhe 1650 specie bimësh. Ekzistojnë tre lloje të pyjeve që gjenden në park.                                                                                                                                       

1.Kati i lisit shtrihet nga një lartësi prej 600 - 800 m dhe mbizotëron, ndër të tjera nga lisi austriak, brirja orientale, hofornbeam, qoshe dhe hiri i lulëzuar.                                                          

2.Kati i ahut është i mbuluar kryesisht me ah të zakonshëm, bredh argjendi dhe sikor, midis 900 - 1.900 m.                                                                                                                           

3.Kati alpin, i shtrirë në një lartësi prej 1.900 - 2.300 m, karakterizohet nga bimë barishtore dhe shkurre më të dukshme ku në mesin e tyre janë dëllinja dhe shelgu. Për më tepër, bimët më të rëndësishme të këtij kati përfshijnë boronicë alpine, aster alpine, trefoil dhe trefoil të këmbëve të zakonshme të shpendëve.

Brenda zonës (tokë-park) janë regjistruar 20 lloje gjitarësh të mëdhenj si: ariu kaf, dreri i drekës, kamxhiku, si dhe specie të rralla ose të rrezikuara si ujku gri, rrëqebulli dhe dhia e egër. Vërehen gjithashtu 50 lloje zogjsh, me grabitqarë të tillë si: shqiponja e artë. Gjithashtu për shkak të dimrave të ashpër, parku ka vetëm disa specie zvarranikësh dhe amfibësh, gjithsej 10 lloje zvarranikësh dhe 8 lloje amfibësh përfshirë salamandrën alpine, bretkosë të zakonshme dhe trofta kafe.

Parku kombëtar i Thethit shquhet për rreshjet e dendura të dëborës, për afro 6 muaj kjo zonë mbetet e bllokuar nga dëbora e cila zë Qafën e Tërthorës 2.000 m mbi nivelin e detit e cila lidh Bogën në Gropën e Thethit.

Në Theth  do gjeni ndërtesat të tipit alpin me çati të pjerrëta të ndërtuara me plloça guri. Guzhina tradicionale e Thethit përbëhet nga “ferliku” (mishi i pjekur), gatimi i troftës së përroit të Thethit, si dhe nën produktet e qumështit.

Ndër objektet më interesante për t’u vizituar nga ana e turistëve në Theth janë Ujëvara e Grunasit e cila ka një lartësi prej 25-30 m. Pranë saj gjendet shpella e “Birreve me rrathë” galeritë e së cilës gjenden forma të ndryshme si stalagtitë, stalagmitë, vello muresh etj.

Shpellë tjetër është ajo e Arapit. Mjaft tërheqëse janë burimet e ujërave të Okolit, nga ku burojnë ujërat e përroit të Thethit.