Manastiri i Shën Joan Vladimirit

Manastiri i Shën Joan Vladimirit, i njohur ndryshe si Shën Gjon, është një monument i rëndësishëm i trashëgimisë kulturore në Shijon, qarku i Elbasanit. Ky manastir ka një histori të pasur dhe një rëndësi të veçantë në kontekstin e kulturës dhe artit mesjetar shqiptar.

Manastiri u rindërtua nga Karl Topia në vitin 1381 mbi rrënojat e një kishe më të vjetër dhe u bë 4 herë më i madh, duke u kthyer kështu në një qendër kulturore. Mbishkrimet e gjuhëve latinisht, greqisht dhe sllavisht tregojnë se rindërtimi u bë për lavdinë e Karl Topisë, duke e bërë manastirin një vend të rëndësishëm kishtar dhe kulturor.

Gjatë shekullit të 18-të, artisti Kostandin Shpataraku pikturoi muret e kishës, shtuar kështu vlerën artistike të manastirit. Manastiri ka mbijetuar deri më vitin 1944, kur u shkatërrua nga flakët, por muret mbeten ende sot si një dëshmi e thellë e kulturës dhe historisë së Shqipërisë.

Manastiri kishte një bibliotekë të madhe dhe një koleksion  ikonash, disa prej të cilave ende ruhen. Muret e tij mbajnë skulptura dhe ornamente të hershme që datojnë që nga shekulli XIV, duke e bërë atë një kryevepër arkitektonike dhe artistike të mesjetës shqiptare.

Portali i rënduar mjeshtërisht nga shekulli XIV është një prej thesareve të humbura të manastirit, pasi është marrë dhe montuar në Muzeun Historik Kombëtar. Stema e Karl Topisë, e vendosur në anën e majtë të Portalit, është një vepër arti dhe një nga stemat më të rëndësishme të heraldikës shqiptare. Ajo paraqet një luan të ulur në një fron të vogël, së bashku me numër kryqesh të tipit grek dhe simbolet e zambakëve, që shfaqen si një referencë për stemën heraldike franceze. Karli, anëtar i familjes mbretërore frënge, mendohet se ka lidhje me këtë stemë. Manastiri i Shën Gjon Vladimirit mbetet një ndër thesaret më të rëndësishme të trashëgimisë së Shqipërisë dhe një dëshmi e qëndrueshmërisë së kulturës së mesjetës.