Kisha e Shën Premtes, Çetë

Kisha e Shën Premtes në Çetë është një thesar i rëndësishëm i trashëgimisë kulturore në Shqipëri. Në ndryshim nga shumica e kishave të kësaj periudhe, kjo kishë është një nga pak kisha gotiko-romake që ka mbijetuar në territorin shqiptar dhe ka një histori të pasur dhe unike.

Kisha mendohet të jetë ndërtuar në shekullin e XIII, periudhë kur u krijua dhe u zhvillua Regnum Albaniae. Përfaqëson një arkitekturë gotiko-romake, e cila është rrallë në Shqipëri. Në fillim, kisha u ngrit si një ndërtesë katolike e urdhërit benedektin. Ky është një dëshmi e qytetërimit katolik që ekzistonte në këtë zonë në atë kohë.

Në vitin 1691, pas përfshirjes së Shqipërisë në periudhën otomane, kisha u bë ortodokse dhe u pikturua me ikona nga brenda. Vëllezërit Zografi ishin atyre që pikturuan muret rrethues të kishës me ikona, por shumica e tyre u shkatërruan në një zjarr që ra në periudhën kur kisha u lënë në harresë, si rrjedhojë e shpalljes së Shqipërisë si vend ateist pas Luftës së Dytë Botërore.

Për shkak të kësaj historie të pasur, muret e kishës mbajnë gjurmët e kaluarës së saj të ndryshme. Kisha ka kaluar kohërat duke ndryshuar besimin dhe destinacionin e saj nga katolike në ortodokse, duke treguar për ndryshimet e rëndësishme historike dhe kulturore në rajon.

Kisha është e përbërë nga tre pjese kryesore: altari, narteksi dhe naosi. Një element i veçantë është figura dielli në dyshem, e cila sjell një interes shtesë pasi lidhet me kultin e diellit, një besim prej periudhës prekristiane. Dyshohet se ka pasur një lidhje midis ndërtuesve të kishës dhe tre kalorëve që po kalonin nga ajo zonë.

Gjithashtu, legjendat vendase rreth ndërtimit të kishës sjellin një ndjenjë mistike dhe historike për vendin. Këto përralla përshkruajnë një vajzë të re nga Çeta që ka kërkuar nga I ati të ndërtojë një kishë, duke pasuar ëndrën e një zbulimi të rëndësishëm. Shkatërrimet e objekteve fetare në vitin 1967 e kursyen kishën e Shën Premtes, falë mbrojtjes së vendasve, përkundër ndryshimeve në besimet e tyre.