Shpellat e Velçes

Shpellat e Velçes shërbejnë si dëshmi e thellësisë dhe pasurisë së kulturës së Neolitit të vone, duke ndodhur në periudhën e mesme të mijëvjeçarit III p.e.s. Këto shpella janë thellësisht të lidhura me historinë dhe trashëgiminë e hershme të Shqipërisë, duke ofruar një dritë të veçantë mbi jetën dhe zhvillimin e komunitetit në këtë periudhë të largët.
Për shkak të vjetërsisë së tyre, Shpellat e Velçes janë një nga shpellat më të pazakonta në Shqipëri. Këto shpella kanë qenë banesa prej rreth 1000 vjetësh para Krishtit, duke bërë të mundur studimin e aspekteve të ndryshme të jetës dhe kulturës së banorëve të kohës së Neolitit të vone.
Profesori Marciani ka kontribuar në njohjen dhe studimin e këtyre shpellave, duke sjellë në pah rëndësinë e tyre në kontekstin historik të rajonit. Shpellat e Velçes janë thelluar në mënyrë të posaçme në terren dhe janë shembuj të rrallë të banesave dhe ambienteve të neolitit të vone.
Në fshatin Velçe, ku ndodhen këto shpella, banorët kanë ruajtur një trashëgimi të çmuar nga të parët e tyre. Gojedhënat e trasheguara kanë shërbyer si burim i rëndësishëm informacioni për historianët dhe arkeologët, duke ndihmuar në krijimin e një portreti më të qartë të jetës dhe kulturës së kohës.
Fshati Velçe tregon se ka mbi 300 shpella që datojnë nga periudha e Neolitit të vone, shënuar nga një kontinuitet i jashtëzakonshëm kulturor dhe trashëgimi. Këto shpella mund të kenë shërbyer si banesa, vendet e ritualit, ose depozitat për komunitetin e kohës. Me potencialin e tyre për të hedhur dritë mbi jetën e hershme, Shpellat e Velçes janë një thesar i padiskutueshëm kulturor dhe historik.